Эксперт Жапаровдун шайлоого блокчейн технологияларын киргизүү идеясын жогору баалады
Кыргызстандын президентинин милдетин аткарган Садыр Жапаров 2021-жылдагы парламенттик шайлоодо жана андан кийинки шайлоолордо блокчейн технологияларын колдонууну сунуштады. Жапаровдун айтымында, блокчейн системасы шайлоонун максималдуу ачык-айкындыгын камсыз кылат жана бурмалоолорго жол бербейт — шайлоодо бюллетендерди урнага жапырт таштоо, «каруселди», жок шайлоочулардын добуш берүүсүн жана башка көптөгөн жагдайларга бөгөт коёт. Технология кайталап добуш берүү мүмкүнчүлүгүн жокко чыгарат, ал эми добуштар шайлоочулардын шифрленген тандоосун үнөмдөгөн атайын программанын жардамы менен эсептелет.Добуш берүү аяктагандан кийин натыйжалар автоматтык түрдө шифрден чыгарылып, блокчейн тутумунда жарыяланат.
Жогорку технологиялык билим бар адистер бул чечимди колдошот. Discovery Studio IT компаниясынын аткаруучу директору Кубан Ашымбеков CNews менен болгон маегинде блокчейн технологиясы добуш берүү жараянын тышкы кийлигишүүдөн коргоого жана сервердеги маалыматтардын өзгөрүлбөстүгүн көзөмөлдөөгө мүмкүндүк берет деп билдирди. Бул шайлоону ачык-айкын өткөрүүгө мүмкүндүк жаратат, кызыкдар тараптардын кийлигишүүсүнө жана жыйынтыктарды бурмалоого жол бербейт. Добуш берүүчү маалыматтар берилген чынжырга карата ар кандай тоскоолдуктар, так убакыт жана блок оңдолуп киргизилген. Эксперттин айтымында, добуш берүү учурунда же добуш берүү бүткөндөн кийин маалыматтар өзгөрбөйт деп ишенимдүү айтууга болот. Заманбап башкаруу тутуму көзбоёмочулукка бөгөт коёт. Биометрикалык маалыматтарды алууда каталар адам факторунун деңгээлинде гана болушу мүмкүн.
Эксперт баса белгилегендей, блокчейн тутумун өздөштүрүү чоң чыгымдарды талап кылбайт, анткени ал маалыматтардын бүтүндүгүн жана ачыктыгын камсыз кылган түзөтүүлөр менен шайлоо жараянынын учурдагы тутумуна негизделген. Операторлордун ноутбуктары блокчейн серверлерине айланат.
«Шайлоону салттуу ыкма менен өткөрүү тажрыйбасы көрсөткөндөй, кызыкдар адамдар добуш берүүнүн жүрүшүнө жана Борбордук шайлоо комиссиясынын ишине таасир этиши мүмкүн. Шайлоо тутумуна блокчейн технологиясын киргизүү менен, өлкөнүн ар бир жараны добуш берүү жараянын көзөмөлдөө мүмкүнчүлүгүнө ээ болот», — деди Кубан Ашымбеков.