12-декабрда Чыңгыз Айтматовдун 92 жылдыгы белгиленди
12-декабрь, ишемби күнү, жазуучу Чыңгыз Айтматовдун 92 жылдыгы белгиленди. Дал ушул Айтматов Кыргызстандагы кыргыз адабиятын дүйнөлүк деңгээлге алып чыккан инсан катары белгилүү.
Айтматов 1928-жылы 12-декабрда Шекер айылында төрөлүп, ал жерде балалыгы жана жаштыгы өткөн. 50-жылдардын башынан бери анын орус жана кыргыз тилиндеги аңгемелери республиканын гезит-журналдарында жарыяланып келген. 1958-жылы Москвадагы жогорку адабий курсту аяктаган. Андан бир жыл мурун анын «Бетме-бет» аттуу биринчи аңгемеси жарык көрүп, 1957-жылы июнь айында «Ала-Тоо» журналына кыргыз тилинде жарыяланып, ошол учурдан баштап Айтматовдун жазуучу катары атагы чыга баштаган.
1958-жылы легендарлуу «Жамиля» чыгармасы жарык көрүп, Айтматовго дүйнөлүк атак-даңк алып келген: окуя ошол замат француз тилине, андан кийин башка тилдерге которулган.
«Жамиладан» кийин «Төөнүн көзү» (1960), «Биринчи мугалим» (1961), «Саманчынын жолу» (1963) жана «Тоолор менен талаалардын жомогу» (1963) жыйнагы жазылып, ал үчүн жазуучу Ленин сыйлыгын алган, 1968-жылы «Гүлсарат» повести үчүн Мамлекеттик сыйлыкка татыктуу болгон. Бул эмгектердин бардыгы бир эле учурда орус жана кыргыз тилдеринде басылып чыккан. Айтматовдун адабиятка кошкон салымы сан жеткис, эң маанилүүсү — кыргыз адабияты жөнүндө сөз болгондо анын аты биринчи эске келет.
Ошол эле учурда Айтматовдун дипломат катары сиңирген эмгеги дагы чоң. 1990-жылдан тартып СССРдин Люксембургдагы Элчилигин (1992-жылдан — Россия Федерациясынын Элчилигин) жетектеген, 1994-2006-жылдары — Кыргызстандын Бенилюкс өлкөлөрүндөгү (Бельгия, Люксембург жана Нидерланддар) элчиси. 2006-жылы пикирлеш Фарход Устаджалилов менен биргеликте Чыңгыз Айтматовдун «Чек арасыз диалог» эл аралык кайрымдуулук фондун негиздеген, анын өмүрүнүн акырына чейин президенти болгон — бул фонддун жетишкендиктеринин катарында мурдагы СССР өлкөлөрүндө орус тилин өнүктүрүү жана колдоо программасы бар.
Улуу жазуучунун жана көрүнүктүү коомдук ишмерлердин элеси Кыргызстанда гана эмес тирүү.
Улуу жазуучу жана көрүнүктүү коомдук ишмердин элеси Кыргызстанда гана эмес, дүйнө элдеринин дайыма эсинде. Мурдагы СССРдин курамындагы шаарлардагы көчөлөргө анын ысымы берилген. 2018-жылдын 7-декабрында, жазуучунун 90 жылдык мааракесинин алдында, Чыңгыз Айтматовдун эстелиги (скульптор Азамат Абдурахманов, архитектор Сергей Павлов) Москвада ачылды. Эстелик Россиянын борборунун Түштүк округундагы анын ысымы берилген сейил бакка орнотулган.